Είναι η μητρότητα (επιτέλους) στη μόδα;

Η ποπ απεικόνιση της εγκυμοσύνης τα τελευταία χρόνια καθώς και η ανακίνηση του γυναικείου ζητήματος προκαλούν κομβικές αλλαγές σε μια διαχρονικά ταλαιπωρημένη σχέση, αυτήν της μητρότητας με τη μόδα.

Όλες το έχουμε κάνει. Κάποια στιγμή της παιδικής μας ζωής όλες έχουμε βάλει κάτω από το φαρδύ μακό πιτζαμάκι ένα λούτρινο αρκουδάκι ή ένα μικρό μαλακό μαξιλάρι, κάτι που να προσομοιάζει στη φουσκωμένη κοιλιά μιας εγκύου. Μεγαλωμένες με τα βιώματα και τις αναφορές των μαμάδων μας, τα κοινωνικά στερεότυπα σε σχέση με το φύλο μας και τα αντικρουόμενα μηνύματα της ποπ κουλτούρας (ο ροζ κόσμος της Barbie μας ενθαρρύνει να γίνουμε οτιδήποτε ονειρευόμαστε, από κτηνίατροι μέχρι αστροναύτες, την ίδια στιγμή που ο Λαχανούλης γαργαλάει το λανθάνον μητρικό μας ένστικτο), οι γυναίκες έχουμε μάθει να εξερευνούμε τη σχέση μας με τη μητρότητα από πολύ νωρίς.

Πρώτα, ως παιδιά, και χωρίς να έχουμε πλήρη συνείδηση της σεξουαλικότητάς μας, βιώνουμε μια εξιδανικευμένη κατάσταση της μητρότητας μέσα από τον φαντασιακό κόσμο του παιχνιδιού και έπειτα, ως έφηβες, ανακαλύπτουμε όλους τους τρόπους με τους οποίους το σώμα μας σαγηνεύει, λαχταρά, πονάει, θρηνεί και δημιουργεί. Σε αυτή την καθοριστική στιγμή για μια γυναίκα θεμελιώνεται η σχέση που έχουμε μαζί του. Θα είναι υγιής ή προβληματική; Τώρα τσιτώνουμε τη φαρδιά μακό πιτζάμα πάνω στην κοιλιά μας και κοιτάμε εξονυχιστικά στον καθρέφτη για τυχόν περιττούς ανεπιθύμητους όγκους. Τι έχει αλλάξει; Ο τρόπος με τον οποίο συστηνόμαστε στον κόσμο.

H έγκυος σχεδιάστρια Maddie Moon στο σόου για τη συλλογή F/W 2024-25 της Collina Strada.
Φωτογραφία: Yiannis Vlamos

Τη στιγμή εκείνου του ντεμπούτου μπαίνουν για τα καλά στη ζωή μας η μόδα και τα πρότυπα που αυτή θέτει. Πειραματιζόμαστε με τα ρούχα, επηρεαζόμαστε στυλιστικά από τη μουσική που ακούμε, ξεφυλλίζουμε περιοδικά σαν αυτό που κρατάς στα χέρια σου και μας φανταζόμαστε μέσα σε εντυπωσιακές δημιουργίες, μιμούμαστε τη δημοφιλή κοπέλα του σχολείου, παίρνουμε στα σοβαρά τις καφρίλες των αγοριών και αγοράζουμε σουτιέν με ενίσχυση.

Η μόδα και η μητρότητα είναι δύο πράγματα που έχουν να κάνουν με το σώμα μας κι όμως για χρόνια έμοιαζαν να μην αφορούν το ένα το άλλο. Αλήθεια, τι σου έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι ρούχα εγκυμοσύνης; Μια σαλοπέτα. Το ελαστικό παντελόνι με τους κόκκινους και πράσινους ρόμβους που χαρίζει η Φοίβη στη Ρέιτσελ στα Φιλαράκια όταν η τελευταία, που εργάζεται στη μόδα, μένει έγκυος. Κορδέλες στα μαλλιά και φλοράλ φορέματα με βολάν σαν αυτά που φορούσε κατά τη διάρκεια των κυήσεών της η πριγκίπισσα Νταϊάνα ή φορέματα σε boho ύφος.

Η πριγκίπισσα Νταϊάνα έγκυος.
Diana- Philip-Charles
Splash News.com / Ideal Images

Το στυλ της εγκύου περιορίζεται στην πρακτική διάσταση της άνεσης και σε μια επίπλαστη “αξιοπρέπεια” αφήνοντας απέξω τον βασικό πυλώνα της σχέσης μας με τα ρούχα, δηλαδή το πόσο όμορφες νιώθουμε μέσα σε αυτά. Τα ρούχα που προορίζονται για τη μεγάλη γιορτή των δυνατοτήτων του σώματός μας, της βιολογίας μας, δημιουργήθηκαν για να κρύβουν τις μεγάλες κοιλιές μας και να μας αμπαλάρουν σε συσκευασία “αγίας” προωθώντας μια “αθώα” και “εύθραυστη” απεικόνιση της γυναίκας.

Ήρθαν όμως οι ανακοινώσεις εγκυμοσύνης των celebrities στα social media να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζεται στυλιστικά η έγκυος γυναίκα. Περάσαμε από τα γυμνά εξώφυλλα, όπως εκείνο της Demi Moore στο Vanity Fair το 1991, που υπήρξε το πρώτο αυτού του είδους και δημιούργησε τάση που θα διαρκούσε τουλάχιστον δύο δεκαετίες, στην αναγεννησιακή οπτικοποίηση της εγκυμοσύνης από την Beyonce όταν κυοφορούσε τα δίδυμά της Sir και Rumi και τη Rihanna, η οποία με τον τρόπο που δημοσιοποίησε τη δική της εγκυμοσύνη αλλά και με τις εμφανίσεις που πραγματοποίησε κατά τη διάρκειά της άλλαξε μια για πάντα την αισθητική της μητρότητας.

Η Rihanna άλλαξε μια για πάντα την αισθητική της μητρότητας.
Φωτογραφία: SplashNews.com / Ideal Images

Η εικόνα της Rihanna στην πρώτη της εγκυμοσύνη είναι, δίχως υπερβολή, ιστορική. Ένα vintage ροζ καπιτονέ παλτό Chanel διά χειρός Karl Lagerfeld κουμπωμένο μονάχα στο ύψος του στήθους άφηνε να φαίνεται η φουσκωμένη κοιλιά της, την οποία στόλιζε ένας βαρύς χρυσός σταυρός με πολύχρωμα πετράδια και ένα μακρύτερο κολιέ με πέρλες και μαύρους λίθους. Το outfit συμπλήρωναν ένα φαρδύ τζιν με σκισίματα και ζώνη Chanel.

Η τραγουδίστρια και επιχειρηματίας έκανε περισσότερο μια δήλωση μόδας παρά μια ανακοίνωση εγκυμοσύνης. Δε θυσίασε στιγμή το προσωπικό της στυλ. Έχτισε το outfit της με πολυτελή designer προϊόντα που δεν ήταν προορισμένα για εγκύους. Και η ίδια δεν ήταν η έγκυος Rihanna, αλλά η Rihanna που –παρεμπιπτόντως– ήταν έγκυος. Οι εμφανίσεις που ακολούθησαν μέχρι τη γέννηση του πρώτου της γιου ήταν η μία πιο σέξι από την άλλη (διαφάνειες, δαντελένια εσώρουχα, boxer shorts) υπενθυμίζοντας σε κάθε γυναίκα εκεί έξω ότι η εγκυμοσύνη σχετίζεται απόλυτα με τη γυναικεία σεξουαλικότητα και δε συνιστά απομάκρυνση από αυτήν. “Ελπίζω ότι κατάφερα να επαναπροσδιορίσω τι θεωρείται “αξιοπρεπές” για τις εγκύους. Το σώμα μου κάνει απίστευτα πράγματα αυτή τη στιγμή και δεν πρόκειται να ντραπώ γι’ αυτό. Αυτή η περίοδος θα πρέπει να είναι γιορτινή. Γιατί να κρύβουμε την εγκυμοσύνη μας;” δήλωνε η ίδια.

Σε αντίθεση με τις τυπικές ανακοινώσεις εγκυμοσύνης στα κοινωνικά δίκτυα, που προωθούν μεν μια νέα απεικόνιση της εγκύου, αλλά περιορίζονται σε αυτή, δηλαδή σε μια στυλιζαρισμένη, προσεγμένη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια εικόνα, η Rihanna δεν επαναπροσδιόρισε απλώς, αλλά και εκδημοκράτισε το maternity wear βγαίνοντας έξω στον δρόμο με ορατή την κοιλιά της μέσα από άκρως θηλυκά outfits. Δεν περιόρισε τις δημόσιες εμφανίσεις της, όπως δεν μπορεί –και δε χρειάζεται– να τις περιορίσει μια σύγχρονη, μη celebrity γυναίκα που εργάζεται, βγαίνει με τις φίλες της, περνάει τρυφερές στιγμές με τον σύντροφό της. Αρκεί όμως μία Rihanna για να φέρει την άνοιξη; Μπορεί κάθε έγκυος γυναίκα να ταυτιστεί μαζί της όταν στο δικό της κοινωνικό πλαίσιο μια εκτεθειμένη φουσκωμένη κοιλιά θα γινόταν δεκτή με επικριτικά βλέμματα αλλά και όταν δεν έχει πρόσβαση στα ρούχα που έχει μια διεθνής ποπ σταρ;

Πρώτος ο Jean Paul Gaultier έβαλε την εγκυμοσύνη στο catwalk.
Φωτογραφία: Yiannis Vlamos

Το σημείωμα της συλλογής του Jean Paul Gaultier για τη F/W 1995, μια συλλογή με μερικές από τις πιο εμβληματικές δημιουργίες του, έγραφε: “Αυτή η συλλογή προορίζεται για γυναίκες θαρραλέες, με αυτοπεποίθηση, που έχουν τον έλεγχο της ζωής τους”. Και το απέδειξε βάζοντας μοντέλα σε εγκυμοσύνη να περπατήσουν για το σόου, κάτι που επανέλαβε στην ανοιξιάτικη συλλογή του 2010. Η Rei Kawakubo, η σχεδιάστρια πίσω από το brand Comme des Garcons, χρησιμοποιεί διαχρονικά την εγκυμοσύνη και τους όγκους στο γυναικείο σώμα ως μεταφορά και επιβάλλει έναν ασυνήθιστο για τη βιομηχανία σωματότυπο που σπάει όλους τους κανόνες.

Τα δύο τελευταία χρόνια η μητρότητα έχει κάνει την εμφάνισή της ως έμπνευση και μοτίβο στη δημιουργική διαδικασία των μεγάλων σχεδιαστών του σήμερα αλλά και ως πραγματική συνθήκη στο catwalk. Στην τελευταία εβδομάδα Haute Couture του Παρισιού το μοντέλο Maggie Maurer περπάτησε στο σόου της Schiaparelli αγκαλιά με ένα “μωρό-ρομπότ”, διακοσμημένο με hardware υπολογιστή και πολύτιμα πετράδια. Η εμφάνιση αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς την περασμένη χρονιά, και πάλι στο Haute Couture σόου του οίκου Schiaparelli, η Maurer μοιράστηκε στον λογαριασμό της στο Instagram μια φωτογραφία στην οποία θηλάζει το μωρό της στα παρασκήνια. Μερικές σεζόν νωρίτερα είχε περπατήσει ενώ ήταν έγκυος για τη Nensi Dojaka.

H Maggie Maurer αγκαλιά με το “μωρό-ρομπότ” στο σόου της Schiaparelli
Φωτογραφία: Yiannis Vlamos

Η φωτογραφία στην οποία το μοντέλο θηλάζει θεωρήθηκε από τον διεθνή Τύπο “επαναστατική” τονίζοντας τη διαχρονικά προβληματική σχέση της βιομηχανίας της μόδας με τη μητρότητα. Πώς γίνεται κάτι τόσο φυσιολογικό για μια εργαζόμενη μητέρα να αποτελεί “επανάσταση”;
Στο σόου για τη συλλογή F/W 2024-25 της Collina Strada, ενός οίκου που διαχρονικά κάνει συμπεριληπτικό κάστινγκ, περπάτησαν η έγκυος σχεδιάστρια Maddie Moon και ένα μοντέλο κρατώντας στην αγκαλιά του ένα μωρό.

Η Di Petsa, η Ελληνίδα σχεδιάστρια που διαπρέπει στο Λονδίνο, έχει τη μητρότητα στο επίκεντρο της δημιουργίας της. Εκτός του ότι περιλαμβάνει σταθερά στα σόου της μοντέλα σε κατάσταση εγκυμοσύνης, τα wetlook dresses, που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της, έχουν φορεθεί από πολλές διάσημες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης τους, όπως η Gigi Hadid και η Suki Waterhouse. Επίσης, οι κορσέδες θηλασμού είναι ένα μοτίβο που επανέρχεται στις συλλογές της. Τέλος, όχι πολύ παλαιότερα το μοντέλο Slick Woods περπάτησε ενώ ήταν
9 μηνών έγκυος στο σόου του brand εσωρούχων της Rihanna, Savage X Fenty, και γέννησε αμέσως αφότου ολοκλήρωσε την εμφάνισή της, μιας και, όπως αποκάλυψε, βρισκόταν ήδη σε διαδικασία τοκετού ενώ έκανε πασαρέλα.

Μοντέλο σε προχωρημένη εγκυμοσύνη στο σόου της Di Petsa.
Φωτογραφία: Yiannis Vlamos

Τα πρόσφατα παραδείγματα προκαλούν μια αισιοδοξία σχετικά με την αντιμετώπιση της μητρότητας στη μόδα. Ταυτόχρονα, όμως, λίγα είναι τα μεγάλα brands με maternity wear συλλογές και ακόμα λιγότερα εκείνα που το αντιμετωπίζουν με σύγχρονο και όχι παρωχημένο τρόπο. Εγείρεται, λοιπόν, το εξής ερώτημα: Είναι η μητρότητα, επιτέλους, στη μόδα ή πρόκειται για ακόμα μία προσπάθεια της βιομηχανίας να αντιμετωπίσει επιφανειακά τη συμπερίληψη του γυναικείου βιώματος στο σύμπαν της;

Η Νατάσσα Σταμούλη, απόφοιτος του Central Saint Martins και online editor του 1 Granary –μια παγκόσμια πλατφόρμα εκπαίδευσης στη μόδα και ένα δημιουργικό δίκτυο που συνδέει μια ποικιλόμορφη κοινότητα σχεδιαστών, φωτογράφων, στυλιστών, fashion writers, λιανοπωλητών, προμηθευτών και εκπαιδευτικών και ιδρύθηκε το 2012 από φοιτητές του Central Saint Martins–, αναφέρει σχετικά:

“Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η προβολή μιας πιο “επίπεδης” εικόνας νέας μητέρας και στα social media, στους celebrities αλλά και στις καμπάνιες και επιδείξεις μόδας. Εκτός από το ότι αυτή η εικόνα απέχει από την πραγματικότητα ενός εργαζομένου στον τομέα της μόδας, δεν έχει και καμία σχέση με την πραγματικότητα γενικώς. Απλά εξυπηρετεί μια νέα οικονομία και αγορά. Επειδή όμως η γονεϊκότητα είναι περίπλοκο θέμα, αυτές οι επιφανειακά τέλειες εικόνες θα πρέπει να αναλύονται και, κυρίως, να οδηγούν σε πιο βαθιές και εποικοδομητικές συζητήσεις για το πώς μπορούν οι γυναίκες να μοιράζονται όχι μόνο τα θετικά της μητρότητας, αλλά και όλα τα δύσκολα που έρχονται με ή χωρίς αυτήν”.

Εργαζόμενη (στη μόδα) μητέρα

Για το έβδομο έντυπο τεύχος του 1 Granary η συντακτική ομάδα διεξήγαγε μια σειρά συνεντεύξεων με κορυφαίους επαγγελματίες που δουλεύουν ή έχουν δουλέψει σε μεγάλους οίκους. Στην πλειονότητά τους οι μαρτυρίες ήταν ανώνυμες, καθώς οι εργαζόμενοι στον χώρο παραδοσιακά υπογράφουν αυστηρές συμβάσεις εμπιστευτικότητας. Οι ιστορίες ήταν τόσο ανησυχητικές, που η Νατάσσα Σταμούλη θα συνεχίσει να δουλεύει πάνω σε μια σειρά άρθρων που θα καλύπτουν όλο το φάσμα της γονεϊκότητας, από την υπογονιμότητα, την αποβολή και την εγκυμοσύνη μέχρι τη μητρότητα, την πατρότητα και την υιοθεσία, εξερευνώντας τις δυσκολίες και τις αδυναμίες της βιομηχανίας της μόδας παγκοσμίως στο να υποστηρίξει αυτές τις συνθήκες.

“Πολλές από τις γυναίκες με τις οποίες μιλήσαμε ανέφεραν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε ό,τι έχει να κάνει με τη μητρότητα. Ακόμα και η ιδέα ότι μπορεί να θελήσουν κάποια στιγμή παιδιά έχει αποτελέσει εμπόδιο στην καριέρα τους. Επίσης, πολλές φορές άντρες με λιγότερη εμπειρία ή προσόντα παίρνουν τις θέσεις που προορίζονταν για εκείνες” αναφέρει η ίδια, ενώ τονίζει ότι δεν είναι οι λίγες οι μητέρες που εξομολογήθηκαν ότι δεν μπόρεσαν να πάρουν άδεια μητρότητας ακόμα και την ημέρα που προβλεπόταν ο τοκετός τους, απλά γιατί πλησίαζε κάποιο σόου.

H Chemena Kamali, νέα creative director της Chloe, αγκαλιάζει τον πεντάχρονο γιο της στο κλείσιμο του σόου για τη συλλογή F/W 2024-25.
Φωτογραφία: Yiannis Vlamos

Πώς, λοιπόν, η μόδα μπορεί να είναι συμπεριληπτική απέναντι στη μητρότητα σε δημιουργικό επίπεδο όταν δεν το κάνει στην εργασιακή της κουλτούρα; Η Phoebe Philo έγινε η πρώτη creative director η οποία πήρε κανονική άδεια μητρότητας όταν απέκτησε το πρώτο της παιδί ενώ εργαζόταν στην Chloe. Η σχεδιάστρια έκανε ένα διάλειμμα από το 2006 έως και το 2008 για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της και όλοι μιλούν ακόμη γι’ αυτό ως την πιο ριψοκίνδυνη, αλλά ταυτόχρονα δυναμική κίνηση που έκανε ποτέ καλλιτεχνική διευθύντρια.

Η αγκαλιά της Chemena Kamali, της νέας creative director της Chloe, με τον πεντάχρονο γιο της στο κλείσιμο του σόου για τη συλλογή F/W 2024-25, που αποτελεί και το ντεμπούτο της για τον οίκο, ήταν από τις viral στιγμές της Εβδομάδας Μόδας του Παρισιού. Η φωτογραφία της ευτυχισμένης εργαζόμενης μαμάς λειτούργησε σαν χάδι για πολλές από τις γυναίκες, αλλά και για τους άντρες που δουλεύουν στη βιομηχανία, ο οποίοι, όπως αναφέρει η Νατάσσα Σταμούλη, βιώνουν έντονα το αίσθημα του αδιεξόδου.

“Πολλά άτομα που δουλεύουν για χρόνια στον χώρο βρίσκονται σε μια αποπνικτική κατάσταση. Από τη μία, σκέφτονται πως δε θέλουν να αλλάξουν επάγγελμα έπειτα από τόσες θυσίες, παράλληλα όμως συνειδητοποιούν πως, αν συνεχίσουν, ίσως δε θα μπορούν να αντεπεξέλθουν και στα δύο. Θεωρώ πως το θέμα της γονεϊκότητας είναι ένα ταμπού στη βιομηχανία της μόδας. Το γεγονός ότι προβάλλονται οι πιο νεαρές ηλικίες της βιομηχανίας στα media ενθαρρύνει αυτή την αντιμετώπιση, με αποτέλεσμα να μη συζητιέται ανοιχτά το αν και πώς πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που δουλεύουμε στον χώρο για να μπορούν όλοι να παίρνουν προσωπικές αποφάσεις ανεπηρέαστα. Είναι θέμα εργασιακής και εκπαιδευτικής κουλτούρας, διαφάνειας και εταιρικής πολιτικής” καταλήγει η συντάκτρια του 1 Granary.

Αναγνωρίζει, τελικά, η μόδα τη μητρότητα;

Από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, είτε τη δημιουργική είτε την εργασιακή, αυτό που προκύπτει είναι ότι οι γυναίκες πήραν στα χέρια τους τον έλεγχο της σχέσης μητρότητας και μόδας και είναι οι ίδιες που φέρνουν την αλλαγή. Όσα “baby bumps” κι αν δούμε στις πασαρέλες, ακόμα κι αν οι designers που παρουσιάζουν μέλλουσες μαμάδες ή νέες μητέρες με τα μωρά τους είναι γυναίκες, μόνο εκείνες που κυοφορούν, φέρνουν στον κόσμο παιδιά και/ή τα μεγαλώνουν, εργαζόμενες ή μη στη βιομηχανία, θα δημιουργήσουν την ανάγκη για τη συμπερίληψη αυτής της γυναικείας εμπειρίας.

Σκληρό; Ναι. Μα και αλήθεια. Αυτό που παραμένει, ωστόσο, επιτακτικό είναι η μόδα, πρώτον, να αφουγκραστεί με προσοχή και να προχωρήσει σε κινήσεις που δε θα αποθαρρύνουν τους εργαζόμενους σε αυτή να συνδυάζουν την καριέρα τους με την απόκτηση ενός παιδιού και, δεύτερον, να στηρίξει έμπρακτα με φαντασία, υφάσματα και τρυφερές βελονιές κάθε γυναίκα που επιθυμεί να βιώσει τη μητρότητα όπως της αξίζει, γιορτάζοντας τις απεριόριστες δυνατότητες του σώματός της.
Πηγή: madame figaro